Człowiek oderwany od rzeczy

W rozdziale 20 Drogi na Górę Karmel św. Jan od Krzyża pisze, byśmy pilnie uważali, by serca i swojej radości nie opierać na rzeczach, gdyż z małego przywiązania do jakiejś rzeczy można stopniowo dojść do wielkiego nieuporządkowania w tej dziedzinie. W małym przylgnięciu kryje się już wielka szkoda, bo uczyniona jest szczelina do wejścia w głąb serca. Dlatego "do bogactw, choćby rosły, serc nie przywiązujcie" (Ps 62,11).

Odrzucając próżną radość z rzeczy nabywamy wspaniałomyślności, która chroni nas przed chciwością. Prócz tego, jak zauważa św. Jan, zyskujemy szereg innych  korzyści: swobodę umysłu, jasność sądu, spoczynek i uciszenie, pogodne zaufanie Bogu. Paradoksalnie człowiek więcej także zyskuje radości i wytchnienia w stworzeniach, jeśli się od nich odrywa, gdyż ten, który do nich przylgnie jako do własności, nie może prawdziwie się nimi cieszyć. Przylgnięcie powoduje bowiem pewną troskę, która krępuje ducha jakby więzami i przywiązuje go do ziemi, nie pozostawiając swobody sercu. Natomiast człowiek oderwany od rzeczy ma jasne poznanie i zrozumienie ich wartości. Radość jego jest zupełnie inna niż tego, kto do nich jest przywiązany ze względu na ich wielkość i korzyści, jakie przynoszą.

Człowiek oderwany raduje się we wszystkim radością  pełną, wolną od wszelkich przywiązań, tak jak gdyby wszystko posiadał. Skoro zaś patrzy na rzeczy z pragnieniem posiadania części z nich, pozbawia się ogólnego upodobania we wszystkich. Oderwawszy się od wszystkich, nie ma żadnej z nich w sercu, żyjąc, według słów św. Pawła, "jak ci, którzy nic nie mają, a posiadają wszystko" (2 Kor 6, 10). Jeśli zaś przywiąże się do niektórych, wola jego zostaje skrępowana i nic nie posiada, bo  raczej te rzeczy opanowują człowieka i krępują jego serce, on zaś cierpi jak niewolnik. Im zaś więcej pragnie radości w stworzeniach, tym więcej z konieczności doznaje ucisków i niepokojów w skrępowanym i opanowanym przez nie sercu. Zmartwienie, idące za taką radością, znacznie przewyższa doznaną przyjemność.